Зошто Трамп сака да го врати Панамскиот канал и што претставува тоа? Беше под американска администрација и поради што треба тоа да се направи

Панама има целосен суверенитет над меѓуокеанскиот канал што минува низ земјата со децении, а новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп сега зборува за обидот Вашингтон да ја врати контролата врз каналот.

Гласот на Америка проучуваше што велат договорите за оваа можност.

Од неговото отворање во 1914 година, Панамскиот канал е од стратешко значење за глобалните трговски патишта и еден од клучните извори на приход за панамската влада. Меѓутоа, контролата над таа рута не била секогаш во рацете на локалните власти.

Соединетите Американски Држави имаат ексклузивна контрола над Панамскиот канал со децении, поради неговата водечка улога во неговата изградба. Меѓутоа, по потпишувањето на договорот Торијос-Картер во 1977 година, Вашингтон и го отстапи суверенитетот над каналот на Панама, што жителите на таа земја го нарекуваат историска „пресвртница“.

Трамп сега го доведува во прашање тоа. Тој предложи во неделата дека новата администрација би можела да се обиде да ја врати контролата врз Панамскиот канал поради „апсурдните“ такси што ги плаќаат бродовите за да се движат по рутата.

Што вели историјата и договорите?

Американската влада, под претседателот Теодор Рузвелт, купи француски имот во зоната на Панамскиот канал за 40 милиони долари во 1902 година, кога територијата сè уште беше дел од Колумбија.

Откако го отфрлија предлогот за изградба на каналот, САД го поддржаа панамското движење за отцепување и ја признаа Република Панама како независна земја на 6 ноември 1903 година.

Истата година, на 18 ноември, беше потпишан договор со кој на Америка и се даде сопственост и контрола над зоната на Панамскиот канал и се овозможи нејзина изградба.

Една деценија подоцна, Панамскиот канал беше официјално отворен. Неговата конструкција им овозможи на бродовите да избегнуваат пловење низ Јужна Америка или да ја користат Панамската железница за транспорт на стоки меѓу Атлантскиот и Тихиот океан.

Незадоволство на Панамците

Американската контрола на каналот значеше дека голем дел од територијата на Панама е во рацете на странска влада, што предизвикува незадоволство кај населението.

Години на протести претходеа на историските настани од 9 јануари 1964 година, кој во Панама се смета за „Ден на мачениците“.

На тој датум десетици ученици дојдоа на каналот со училишното знаме барајќи истото да биде подигнато. Сепак, тие се судрија со американски војници и знамето беше искинато. Поради ова следеа тридневни немири во кои загинаа 21 лице.

Дипломатските односи меѓу Вашингтон и Панама беа прекинати, што доведе до меѓународен притисок за почеток на преговори и потпишување нов договор.

Договорите Торијос-Картер

На 7 септември 1977 година, американскиот претседател Џими Картер и панамскиот лидер Омар Торијос потпишаа договори кои на крајот доведоа до тоа САД да го отстапат каналот на Панама.

Месеци претходно, Картер ја водеше битката во Конгресот за ратификување на договорите, велејќи дека тие се клучни за „да се обезбеди континуирана ефективна употреба на каналот за комерцијални и безбедносни потреби на Америка“.

Според договорите, Панама и дозволи на Америка да управува со каналот до 31 декември 1999 година. Оттогаш, каналот целосно премина во рацете на панамските власти.

Во посебен договор, за неутралноста и работењето на Панамскиот канал, беше утврдено дека преминот е „нераскинлив дел“ од територијата на Панама и дека „ќе биде трајно неутрален“.

Договорите се заштитени со меѓународното право, па не е познато како Трамп би се обидел да ја преземе територијата што веќе и е дадена на Панама.

Соединетите Американски Држави остануваат главен корисник на Панамскиот канал, според локалните власти, кои сочинуваат речиси 67 отсто од вкупниот товар што се транспортира преку оваа рута.

Отфрлање на пораките на Трамп

Панамскиот претседател Хозе Раул Мулино ги отфрли изјавите на Трамп за можното враќање на контролата врз каналот како повреда на суверенитетот на неговата земја.

Мулино во видеото рече дека „секој квадратен метар од Панамскиот канал и околината и припаѓа на Панама и тоа ќе продолжи да биде случај“.

Трамп подоцна одговори на тоа на неговата социјална мрежа Вистина.

„Ќе видиме!“.

Тој објави и слика од американското знаме во областа на каналот со порака: „Добредојдовте во Канал САД“.

Колумбискиот претседател Густаво Петро, R03;R03;исто така, ги отфрли пораките на Трамп, велејќи дека Трамп „направил грешка и си противречи на самиот себе“. Мексиканската претседателка Клаудија Шејнбаум нагласи дека „Панамскиот канал му припаѓа на народот на Панама“.