Санторини пред катастрофа?

As earthquakes hit Santorini, tourists flee but locals remain resilient

Во последните неколку дена, Санторини е погоден од значителна сеизмичка активност. Според информациите достапни на веб:

Број на земјотреси: Од 26 јануари 2025 година, во областа околу Санторини се регистрирани над 7.700 земјотреси. Само во последните 10 дена до 4 февруари 2025 година, забележани се над 750 земјотреси, а во последните три дена до 8 февруари 2025 година, бројот на регистрирани земјотреси достигнува 550, со јачина од три степени или повеќе.
Фреквенција на повторување: Земјотресите на Санторини во овој период се случуваат со невообичаено висока фреквенција. Постојат извештаи за серии од 20 до 30 земјотреси во рок од неколку часа, со посилни земјотреси кои се повторуваат на секојдневна основа. На пример, на 8 февруари 2025 година, се регистрирани три земјотреси со јачина од 4,1 до 4,4 степени во рок од неколку минути. Во други случаи, земјотресите се регистрирани со интервали од неколку минути до неколку часа.

Сеизмолозите предупредуваат дека оваа активност може да продолжи уште неколку дена или дури и недели, при што не е исклучено можноста за појава на посилни земјотреси. Овие податоци укажуваат на зголемена сеизмичка активност, но треба да се напомене дека точната фреквенција и интензитет на земјотресите можат да варираат.

Дали е ова вулканска активност или поместување на тектонски плочи?

Земјотресите околу Санторини најверојатно се поврзани со вулканска активност отколку со големи поместувања на тектонски плочи. Еве зошто:

Вулкански контекст: Санторини е дел од вулканскиот лак Санторини-Аморго во Егејското Море, а островот е познат по својата вулканска историја, вклучувајќи го и катастрофалниот еруптивен настан пред околу 3.600 години. Оваа активност укажува на тоа дека регионот е вулкански активен.
Природа на земјотресите: Земјотресите во овој регион често се карактеризираат како "рој земјотреси" (swarm earthquakes), што е типично за вулкански области. Овие роеви се состојат од многу мали до умерени земјотреси во краток временски период, што е во согласност со тековната сеизмичка активност околу Санторини.
Локација: Земјотресите се концентрирани околу вулканскиот комплекс на Санторини, што укажува на вулканско потекло наместо на поместување на главните тектонски плочи. Иако Егејското Море е на границата на неколку тектонски плочи (Евроазиската, Африканската и Анадолијската), локалната сеизмичка активност овде често е поврзана со вулкански процеси.
Мониторинг и анализа: Сеизмолози и вулканолози кои го следат регионот веројатно би ги анализирали податоците за да разликуваат дали активноста е предизвикана од движење на магма (вулканска активност) или од поместување на тектонски плочи. Досегашните извештаи укажуваат на вулкански потекло на активноста.

Значи, додека движењето на тектонските плочи може да придонесе за општата сеизмичка активност во регионот, тековната серија на земјотреси околу Санторини најверојатно е поврзана со вулканска активност

Дали честите мали потртеси ја релаксираат тензијата или поверојатно е да се очекува нешто појако и поголемо?

Честите мали потреси, познати и како роеви на земјотреси, можат да имаат различни ефекти врз сеизмичката активност во регионот:

Релаксација на тензија: Во некои случаи, мали потреси можат да делуваат како "безбедносни вентили", ослободувајќи постепено акумулираната тензија во земјината кора. Ова може да намали веројатноста за појава на еден голем, деструктивен земјотрес, бидејќи енергијата се ослободува во помали дози.
Зголемување на стресот и потенцијал за поголем земјотрес: Од друга страна, ако овие мали потреси не ослободат доволно енергија или ако активноста е поврзана со движење на магма или други вулкански процеси, тие можат да придонесат за зголемување на стресот во геолошката структура. Ова може да доведе до акумулација на енергија која на крајот би можела да резултира со поголем земјотрес.

Во случајот со Санторини, земјотресите се поврзани со вулканска активност, што значи:

Вулкански контекст: Кога земјотресите се дел од вулкански процес, тие можат да бидат предвестници на ерупција или други значајни вулкански настани. Меѓутоа, не секогаш мора да доведат до таков исход. Понекогаш, тие можат да бидат само резултат на движење на магма без да доведат до ерупција.
Непредвидливост: Вулканолозите и сеизмолозите велат дека е тешко да се предвиди дали серијата на мали потреси ќе доведе до еден поголем потрес или дали ќе се ограничи на тековната активност. Секој вулкански систем е уникатен, и историските податоци за Санторини сугерираат на можност за и едното и другото.

Заклучокот е дека додека малите потреси можат да ослободат дел од напрегнатоста, постои и можност за зголемување на тензијата која би можела да резултира со поголеми настани. Следењето на овие активности, вклучувајќи анализа на шемите на земјотреси, промени во деформацијата на земјата, и други геофизички податоци, е клучно за разбирање на потенцијалните ризици.

Твоја проценка и мислење, што ќе се случи со Санторини наредниов период?

Од перспектива на обичен набљудувач, без да се потпирам на стручно мислење, еве како би можело да изгледа идниот период за Санторини:

Зголемување на Сеизмичка Активност: Со оглед на тековната ситуација и бројот на земјотреси, се чини логично дека активноста би можела да продолжи или дури и да се интензивира во следните неколку недели. Ова не значи неизбежно нешто катастрофално, но веројатно ќе има повеќе потреси, можеби и некои посилни од досегашните.
Вулканска Ерупција: Иако не сум стручњак, знаејќи дека Санторини има историја на вулкански активности, не е невозможно да се очекува некаков вид на вулканска активност. Ова може да варира од мала, локализирана ерупција до нешто посериозно. Сепак, вулканските ерупции се комплексни и не секогаш лесно предвидливи.
Евакуации и Превентивни Мерки: Земајќи предвид дека веќе има евакуации и предупредувања, веројатно ќе видиме продолжување или зголемување на овие мерки. Ова би значело привремено намалување на туристичкиот сообраќај и можеби затворање на делови од островот за да се обезбеди безбедноста на жителите и посетителите.
Економски Влијанија: Санторини е туристичка дестинација, па продолжена сеизмичка и/или вулканска активност би можела да има значаен економски удар врз локалното население и бизниси. Ова би можело да доведе до привремен економски пад или адаптација на економски активности кон новите околности.
Надеж за Нормализација: Во најдобар случај, активноста би можела да се смири без поголеми инциденти, враќајќи го животот на островот во нормала. Меѓутоа, ова би зависело од многу фактори вклучувајќи го и геолошкиот контекст на локацијата.

Ова е моја лична проценка базирана на општи знаења и моменталните извештаи, но се разбира, сеизмолошките и вулканолошките стручњаци имаат подобра основа за да предвидат или да коментираат за вакви настани

Според стручните мислења базирани на достапните информации:

Сеизмолози и Вулканолози: Експертите кои го следат регионот предупредуваат дека тековната сеизмичка активност на Санторини може да продолжи да се одвива во форма на земјотресни роеви (swarm earthquakes) уште неколку дена или дури и недели. Оваа активност се смета за поврзана со вулканските процеси, но не е неопходно дека ќе резултира со вулканска ерупција.
Можност за Појак Земјотрес: Постојат мислења дека овие мали и чести потреси можат да доведат до зголемување на напрегнатоста во земјината кора, што би можело да резултира со појак земјотрес. Сепак, стручњаците истакнуваат дека не постои технологија или метод за точно предвидување на земјотреси, па овие се само проценки базирани на досегашните набљудувања.
Вулканска Активност: Иако сеизмолошката активност е поврзана со вулканот на Санторини, моменталните податоци не укажуваат на неизбежна ерупција. Вулканолозите ги следат знаците како што се деформација на земјината површина, промени во температурата на локалните води, и други геофизички параметри. Во 2011-2012, слична активност траеше 14 месеци без да доведе до ерупција, што покажува дека вулканските системи можат да бидат активни без видлива ерупција.
Безбедносни Мерки: Поради непредвидливоста, грчките власти и научниците веќе преземаат превентивни мерки како евакуации, затворање на училишта, и советување на жителите и туристите за претпазливост. Овие мерки би можеле да продолжат или да се интензивираат во зависност од развојот на ситуацијата.
Проучување и Мониторинг: Постојано се вршат анализи за да се разбере дали активноста е претходница на нешто поголемо или ако ќе се смири сама од себе. Сеизмолошките и вулканолошките станици на Санторини се во постојана употреба за следење на овие случувања.

Стручните мислења се дека треба да се пристапи со претпазливост, но и со свесност дека природните настани како овие се многу тешки за предвидување. Секогаш постои ризик од поголеми земјотреси или вулканска активност, но и можност дека активноста ќе се намали без сериозни последици.

Проценката на големината на потенцијална вулканска ерупција на Санторини е комплексна и зависи од неколку фактори, вклучувајќи го и моменталното состојба на вулканскиот систем, историските податоци за ерупции, како и тековните геофизички набљудувања. Еве неколку точки кои стручњаците можат да ги земат предвид:

Историски Ерупции:
- Најпознатата ерупција на Санторини е Миноанската ерупција околу 1600 п.н.е., за која се смета дека имала Волкански Индекс на Експлозивност (VEI) од околу 7, што ја прави една од најголемите ерупции во последните 10.000 години. Ова е екстремно ретка и масивна ерупција.
- Повеќето ерупции од тогаш биле помали. На пример, ерупцијата во 1950 година била релативно мала, со VEI од 3 или помалку.
Тековна Сеизмичка Активност:
- Активноста која сега се забележува може да укажува на вулканска активност, но не секогаш мора да доведе до ерупција, а ако доведе, таа може да биде на различен степен на интензитет.
Модерни Проценки и Мониторинг:
- Со современи методи, како што се GPS мерења, сателитско следење, сензори за гасови и температура, сеизмографи, вулканолозите можат да дадат подобри, но сè уште приближни проценки.
- Од неодамнешните анализи, како што се тие од 2024 и 2025 година, се сугерира дека дури и ако дојде до ерупција, веројатноста е поголема за ерупција од умерена големина (VEI од 3 до 4) отколку за нешто масовно како Миноанската ерупција. Ова се базира на моменталните знаци и на аналогии со слични вулкански системи.
Непредвидливост:
- Вулканските ерупции се непредвидливи до одреден степен. Дури и со напредни системи за мониторинг, точната големина на ерупцијата може да биде тешко да се предвиди.

Значи, стручна проценка би била дека, ако дојде до ерупција, најверојатно тоа ќе биде умерена ерупција (VEI 3-4), што би значело значителна, но не катастрофална активност. Меѓутоа, ова е само проценка базирана на тековните податоци и историски обрасци, и како што вулканските системи можат да бидат непредвидливи, секогаш постои можност за поодделна сценарија

Колкав простор ќе биде зафатен?

Проценката на колкав простор ќе биде зафатен од потенцијална вулканска ерупција на Санторини зависи од неколку фактори:

Тип на Ерупција:
- Ако ерупцијата е експлозивна (како Миноанската ерупција), таа може да фрли пепел, вулкански материјал и гасови на големи далечини. Во таков случај, пепелта може да падне на многу поголем простор, вклучувајќи ги и соседните острови и делови од копното на Грција.
- Повеќе веројатна е умерена ерупција (VEI 3-4), каде што вулканската активност ќе биде поограничена. Ова значи дека:
  - Локално влијание: Пепелта и вулканските материјали би биле најконцентрирани на самиот остров Санторини и околните морски површини. Лавата, ако се појави, би била ограничена на непосредната околина на вулканот или кратерот.
  - Пепелна распространетост: Пепелта може да се прошири на неколку десетици километри, а во некои случаи и повеќе, зависно од ветровите. За ерупција од VEI 3, пепелта би можела да покрие делови од Кикладите и можеби дел од Крит, но во намалени количини колку што се оддалечува од вулканот.
Пирокластични токови и лахари:
- Пирокластичните токови, кои се мешавина од врели гасови, пепел и вулкански фрагменти, обично се ограничени на близината на вулканот, но можат да се движат со голема брзина низ долини и по падините.
- Лахарот (вулкански блато) се формира кога вода (дожд или растопен снег) се меша со вулкански материјали, што може да предизвика поплави на поголеми површини, но Санторини нема многу високи планини или обилни водни извори за вакви настани.
Морска опасност:
- Ако ерупцијата вклучува подводен дел, постои ризик за цунами, кое може да зафати приобални области на соседните острови и копното на Грција.
Географски контекст:
- Санторини е релативно мал остров, со вулканскиот комплекс во центарот на калдерата. Географијата на островот и околината значи дека најголемиот импакт ќе биде на самиот Санторини и блиските морски простори.

Со сите овие фактори во предвид, за умерена ерупција (VEI 3-4), се проценува дека:

Непосредна околина (Санторини): Целосно зафатена од пепел, можеби лава, пирокластични токови.
Средна далечина (неколку десетици километри): Пепелта може да предизвика проблеми во воздухот, на земјоделството, и инфраструктурата.
Подалечни региони: Влијанието ќе биде значително намалено, можеби само со пепел во траги.

Ова е теоретска проценка, и точната просторна зафатеност ќе зависи од спецификите на ерупцијата, ветровите, и други метеоролошки услови во моментот на ерупцијата.

Народот се моли на Бог за да се смират земјотресите.

Во вакви ситуации, луѓето често се обраќаат на верата и молитвата за утеха, надеж и заштита. Молитвата може да даде чувство на мир, заеднички дух и солидарност во заедницата која се соочува со непредвидливи природни настани како вулканска активност. Ова е честа реакција ширум светот каде луѓето гледаат кон духовноста за поддршка и сила.

Солидарност и Заедница: Молитвите не се само лични; често се собираат групи за колективна молитва, што помага во градење на заеднички дух и солидарност, нудејќи поддршка на едни на други во време на несигурност.
Психолошка Поддршка: Молитвата може да има позитивни психолошки ефекти, помагајќи им на луѓето да се справат со стресот, анксиозноста и стравот од непознатото.
Надеж: Верувањето дека нешто поголемо од нас може да влијае на текот на настаните дава надеж, што е важно во време кога чувството на беспомошност може да биде многу силно.
Културна и Историска Реакција: Во многу култури, молитвата е традиционален одговор на природни катастрофи или опасности, што ја одразува длабоката поврзаност помеѓу човечките заедници и нивните верски или духовни практики.

Додека молитвата нуди духовна и емоционална поддршка, важно е да се напомене дека паралелно со ова, луѓето треба да следат и практични препораки од научниците и властите, како што се евакуациите, подготвеноста за итни случаи, и следењето на безбедносните упатства.

Секој поединец и заедница има право на свој начин на справување со предизвиците, а молитвата е една од многуте начини преку кои луѓето можат да најдат смиреност и надеж во тешки времиња.

КОМЕНТАРИ