Историски момент за криптовалутите: Трамп го потпиша GENIUS Act, отворајќи нова ера за стабилните монети
На 18 јули 2025 година, Соединетите Американски Држави направија историски чекор во регулирањето на криптовалутите со потпишувањето на GENIUS Act (Guiding and Establishing National Innovation for U.S. Stablecoin) од страна на претседателот Доналд Трамп. Овој закон, прв од ваков вид на федерално ниво во САД, воспоставува јасна правна рамка за стабилните криптовалути (stablecoins), дигитални средства чија вредност е врзана за американскиот долар. Со овој потег, САД се позиционираат како потенцијален лидер во глобалната револуција на дигиталните финансии, а крипто-индустријата добива значаен поттик за понатамошен развој и интеграција во секојдневните финансиски системи.
Што е GENIUS Act и зошто е важен?
GENIUS Act, чие целосно име е „Водење и воспоставување национални иновации за американските стабилни монети“, е законодавен акт што за прв пат воведува федерален надзор над стабилните криптовалути. Овие дигитални валути, како Tether (USDT) и USD Coin (USDC), се разликуваат од другите криптовалути, како Биткоин, поради нивната стабилност. Нивната вредност е директно поврзана со доларот, што ги прави атрактивни за трансакции, плаќања и заштита од волатилноста типична за крипто-пазарите. Законот бара од издавачите на овие монети да одржуваат резерви во ликвидни средства, како готовина или краткорочни државни обврзници, во сооднос 1:1 со издадените токени. Ова значи дека за секој издаден долар во стабилна монета, издавачот мора да има еквивалентен долар во резерва, со што се обезбедува сигурност за корисниците.Овој закон доаѓа во време кога криптовалутите стануваат сè поприсутни во глобалната економија. Според извештаите, пазарот на криптовалути достигнал вредност од 2,76 трилиони долари во април 2025 година, а стабилните монети играат клучна улога во олеснувањето на трансакциите во оваа екосистема. Со регулирањето на овие средства, САД сакаат да ја зајакнат довербата на потрошувачите, да го намалат ризикот од финансиски измами и да спречат нелегални активности како перење пари. Претседателот Трамп, во своето обраќање по потпишувањето на законот, изјави: „GENIUS Act создава јасна и едноставна регулаторна рамка за да го ослободи огромниот потенцијал на стабилните монети врзани за доларот. Ова може да биде најголемата револуција во финансиската технологија од раѓањето на интернетот.
“Патот до усвојувањето на законот
Процесот на усвојување на GENIUS Act не беше без предизвици. Претставничкиот дом на САД го одобри законот со убедливо мнозинство од 308 наспроти 122 гласови, што покажува силна поддршка и од двете политички страни, иако со значителен придонес од демократите. Сенатот, исто така, го поддржа предлог-законот, а неговото конечно одобрување од страна на Трамп беше проследено со ентузијазам од крипто-индустријата. Поддршката од републиканците, предводени од самиот Трамп, беше клучна, особено поради неговата изразена визија за САД да станат „крипто-престолнина на светот“.Оваа иницијатива не е изненадувачка со оглед на претходните потези на Трамп во врска со криптовалутите. Во март 2025 година, тој издаде извршна наредба за создавање на Стратешка резерва на Биткоин, што предизвика значителна нестабилност на пазарот, но и сигнализираше силна заложба за интегрирање на дигиталните валути во американската економија. Исто така, неговото семејство покажа активно учество во крипто-секторот, вклучително и преку „Трамп медиа енд технолоџи груп“, која планира да собере 3 милијарди долари за инвестиции во криптовалути, како и преку проекти поврзани со мем-монети и NFT.
Како GENIUS Act ќе влијае на потрошувачите и индустријата?
За обичните корисници, GENIUS Act носи повеќе сигурност при користењето на стабилните монети. Со воведувањето на редовни ревизии и строги правила за издавачите, потрошувачите можат да бидат посигурни дека нивните дигитални средства се поддржани од реални резерви. Ова е особено важно по неколкуте скандали во крипто-индустријата, каде што одредени стабилни монети беа критикувани поради недостаток на транспарентност во врска со нивните резерви. Законот, исто така, им овозможува на банките да издаваат сопствени стабилни монети, што може да доведе до поголема конкуренција и иновации во секторот.Од перспектива на индустријата, GENIUS Act се смета за пресвртница. Компаниите како Circle, издавач на USDC, и други големи играчи во крипто-просторот, веќе најавија планови за проширување на своите услуги, поттикнати од новата регулаторна јасност. Дополнително, законот поставува строги правила за странските издавачи на стабилни монети, со што се зајакнува позицијата на американските компании на глобалниот пазар. Според аналитичарите, ова може да привлече повеќе институционални инвеститори, кои досега беа претпазливи поради регулаторната несигурност.
Предизвици и критики
И покрај ентузијазмот, GENIUS Act не е без критики. Некои експерти предупредуваат дека строгите регулаторни барања може да ги ограничат помалите играчи во индустријата, давајќи предност на големите корпорации. Други, пак, изразуваат загриженост за потенцијалните судири на интереси, особено поради ангажманот на семејството Трамп во крипто-секторот. На пример, „Трамп медиа енд технолоџи груп“ е поврзана со проекти како „World Liberty Financial“, што предизвика дебати за можна пристрасност во политиките на администрацијата.Понатаму, некои критичари сметаат дека фокусот на стабилните монети може да го одвлече вниманието од пошироките предизвици во крипто-просторот, како што се заштитата од хакерски напади и регулирањето на децентрализираните финансии (DeFi). Во февруари 2025 година, хакери поврзани со Северна Кореја беа обвинети за кражба на криптовалути во вредност од 1,5 милијарди долари, што ја нагласи потребата од сеопфатна регулација на целиот сектор, а не само на стабилните монети.Поглед кон иднинатаПотпишувањето на GENIUS Act е само почеток на трансформацијата на американскиот финансиски пејзаж. Законот се гледа како прв чекор кон создавање на сеопфатна регулаторна рамка за сите криптовалути, како што беше наговестено во Извршната наредба 14178, потпишана од Трамп во јануари 2025 година. Оваа наредба, меѓу другото, забранува создавање на дигитална валута на централната банка (CBDC) и повикува на изработка на федерална регулаторна рамка за дигиталните средства во рок од 180 дена.За глобалниот пазар, овој потег на САД може да има далекусежни последици. Други земји, вклучително и Европската Унија, веќе работат на свои регулативи, како што е регулативата MiCA, која стапи во сила во јуни 2024 година. Конкуренцијата меѓу САД и ЕУ за лидерство во крипто-просторот се очекува да се интензивира, што може да доведе до нови иновации, но и до геополитички тензии.Во меѓувреме, за американските граѓани, GENIUS Act значи поголема достапност до стабилни и сигурни дигитални валути, што може да го промени начинот на кој луѓето вршат плаќања, инвестираат или заштедуваат. Како што технологијата продолжува да се развива, а регулативите се прилагодуваат, едно е сигурно: криптовалутите, предводени од стабилните монети, стануваат составен дел од иднината на финансиите.